علت اختلاف عید فطر در ایران و عربستان

به گزارش خبرگزاری بسیج از همدان، اختلاف در تعیین روز عید فطر میان ایران و عربستان هر ساله توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند، این مسئله که در نگاه اول ساده به نظر می‌رسد، در واقع به تفاوت‌های بنیادین فقهی، علمی و نجومی میان این دو کشور برمی‌گردد.

در این یادداشت تلاش می‌کنیم دلایل این اختلاف را بررسی کنیم و به ریشه‌های آن بپردازیم.

رؤیت هلال ماه، تفاوت در روش‌ها و معیارها

هلال ماه به‌عنوان مهم‌ترین معیار تعیین آغاز ماه‌های قمری، نقشی تعیین‌کننده در اعلام عید فطر دارد، اما شیوه‌های رؤیت و معیارهای تأیید این رؤیت میان کشورهای مختلف متفاوت است:

روش ایران: در ایران، فقهای شیعه بر رؤیت هلال ماه با چشم غیرمسلح یا ابزار ساده تأکید دارند، این رؤیت باید برای کارشناسان و کمیته‌های تخصصی استهلال، قابل مشاهده و تأیید شود، از نظر فقهی، اگر هلال ماه در افق ایران رؤیت نشود، آغاز ماه قمری اعلام نمی‌گردد، حتی اگر در کشورهای دیگر رؤیت صورت گرفته باشد.

روش عربستان: عربستان معیارهای ساده‌تری برای رؤیت هلال ماه دارد، در این کشور، رؤیت هلال با ابزارهای پیشرفته نجومی معتبر است و حتی گاهی گزارش فردی مبنی بر رؤیت هلال، بدون نیاز به بررسی دقیق، پذیرفته می‌شود، این رویکرد بسیار منعطف‌تر است و گاهی منجر به اعلام زودهنگام عید فطر می‌شود.

اختلاف فقهی: وحدت افق یا اختلاف افق؟

این تفاوت در روش رؤیت، ریشه در اختلافات فقهی میان مذاهب اسلامی دارد:

اختلاف افق (ایران): فقهای ایرانی به نظریه «اختلاف افق» پایبندند. بر اساس این دیدگاه، هر منطقه جغرافیایی افق مستقل خود را دارد و رؤیت هلال در یک کشور به‌صورت خودکار برای کشورهای دیگر معتبر نیست.

وحدت افق (عربستان): در مقابل، فقهای اهل سنت عربستان نظریه «وحدت افق» را می‌پذیرند، بر اساس این دیدگاه، رؤیت هلال ماه در هر نقطه‌ای از جهان اسلام کافی است و همه کشورها می‌توانند بر اساس آن، آغاز ماه قمری را اعلام کنند.

این اختلاف نظری به‌ویژه در زمان تعیین عید فطر، میان ایران و عربستان نمود پیدا می‌کند و باعث تفاوت در روز عید می‌شود.

عوامل نجومی و جغرافیایی

موقعیت جغرافیایی و شرایط نجومی نیز تأثیر مهمی در این اختلاف‌ها دارند.

موقعیت جغرافیایی: ایران در عرض‌های بالاتری نسبت به عربستان قرار دارد و همین موضوع باعث می‌شود که ارتفاع ماه نسبت به افق در زمان غروب خورشید کمتر باشد؛ بنابراین رؤیت هلال ماه در ایران دشوارتر است.

شرایط آب‌وهوایی: بسیاری از مناطق ایران آب‌وهوای پیچیده‌تری دارند (مانند آسمان ابری یا غبارآلود)، در حالی که عربستان از آسمانی صاف و بی‌غبار برخوردار است، این شرایط طبیعی رؤیت هلال را در عربستان راحت‌تر و در ایران دشوارتر می‌کند.

نقش کمیته‌های استهلال و فرآیند تصمیم‌گیری

در ایران، فرآیند تعیین عید فطر به‌صورت دقیق و علمی انجام می‌شود، گروه‌های تخصصی استهلال پس از بررسی‌های نجومی و گزارش‌های مختلف، رؤیت هلال ماه را به مقام معظم رهبری اعلام می‌کنند، سپس با ارزیابی کامل و بدون شتاب‌زدگی، روز عید فطر مشخص می‌شود.

اما در عربستان، این فرآیند معمولاً سریع‌تر و با شیوه‌ای متفاوت انجام می‌شود، گاهی شهادت افراد عادی، بدون بررسی علمی دقیق، مبنای اعلام روز عید قرار می‌گیرد، این تفاوت در نحوه تصمیم‌گیری نیز یکی از دلایل اختلاف روز عید میان دو کشور است.

اختلافی طبیعی

تفاوت در اعلام عید فطر میان کشورهای اسلامی مسئله‌ای طبیعی است و ریشه در تنوع مذهبی و علمی دارد، این اختلاف نه‌تنها نشانه جدایی نیست، بلکه جلوه‌ای از تعدد تفکرات و شیوه‌های دینی در جهان اسلام است، احترام به این تفاوت‌ها، نشان‌دهنده پذیرش وحدت در کثرت جوامع اسلامی است.

عید فطر، به‌رغم این اختلاف‌ها، نمادی از همبستگی مسلمانان در تقدیس ماه رمضان است، این تنوع بی‌آنکه وحدت معنوی مسلمانان را خدشه‌دار کند، نشانگر زیبایی گوناگونی در جهان اسلام است.

انتهای پیام/