افزایش مشکل قالیبافان با بی‌تحرکی و بی‌برنامگی مرکز ملی فرش/ صادرات فرش ایران در دولت روحانی 3 رتبه سقوط کرد

به گزارش خبرگزاری بسیج به نقل از خاورستان، فرش دست‌بافت یکی از هنرهای دیرینه مردم خراسان‌جنوبی است. هنری که زنان و مردان این استان با سرپنجه‌های هنرمندانه خود بر تار و پود می‌آفرینند.

اما این هنر اصیل و دیرینه چند سالی است دست خوش ناملایمات شده و برای بافنده‌های فرش مشکلاتی به وجود آورده است.

نداشتن بیمه و حقوق ثابت، افزایش قیمت مواد اولیه، کاهش قیمت فرش و پایین بودن میزان صادرات فرش مشکلاتی است که بافنده‌های فرش با آن مواجه هستند.

مشکلات بافندگان فرش

فاطمه ترابیان یکی از بافنده‌های فرش دستبافت خراسان‌جنوبی در گفت‌و‌گو با خاورستان، اظهار کرد: بیش از 20 سال می‌شود مشغول به بافت فرش هستم.

وی افزود: کار قالی‌بافی کار سخت و ظریفی است و تمام بافندگان فرش از نظر بینایی، کمر درد، دست و پا درد نالان هستند.

این بافنده فرش بیان کرد: در مقابل تمام مشکلاتی که بافنده‌های فرش دارند پس از اتمام فرش درآمد زیادی به دست بافنده نمی‌رسد و نسبت به زحمت بافت فرش بسیار کم است.

ترابیان خاطرنشان کرد: در این چند سالی که به بافت فرش مشغول هستم بیمه هم نشدم؛ زمانی که برای بیمه در استان اطلاع رسانی صورت گرفت به دلیل این‌که سن من زیاد بود نتوانستم نسبت به بیمه اقدام کنم.

وی از وجود واسطه و دلال در بازار فرش گلایه کرد و گفت: همیشه سود واقعی فروش فرش به دست واسطه می‌رسد و بافنده فرش سهم زیادی از درآمد فرش ندارد.

مریم علیزاده یکی دیگر از بافندگان فرش هم‌استانی نیز در گفت‌وگو با خاورستان، عنوان کرد: بافندگان فرش در استان مشکلات فراوانی دارند که بارها به گوش مسئولان رسیده اما تاکنون اقدامی برای رفع مشکلات انجام نشده است.

وی افزود: چند سال است که در بحث بافت فرش فعالیت دارم اما بیمه ندارم و اخیرا که برای بیمه اقدام کردم چون دولت سهم بیمه بافندگان فرش را قطع کرده باید خودم تمام حق بیمه را پرداخت کنم که این مبلغ با توجه به درآمد پایین قالی‌بافی از عهده من خارج است.

علیزاده از عدم‌حمایت دولت گلایه کرد و گفت: مسئولان برای حمایت از بافنده فرش هیچ‌اقدامی انجام ندادند و تنها در جلسات مربوط به فرش فقط حرف می‌زنند.

گلایه‌ها و مشکلات بافندگان فرش در خراسان‌جنوبی زیاد است و می‌طلبد مسئولان مربوطه برای رفع مشکلات اقدام کنند.

با وجود شیوع بیماری کرونا، تولید فرش خراسان جنوبی افزایش داشته است

محمدحسن کامیابی‌مسک رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی در این خصوص در گفت‌وگو با خاورستان، اظهار کرد: در این ماه‌هایی که در استان شاهد شیوع ویروس کرونا هستیم میزان تولید فرش خراسان‌جنوبی کاهش نداشته است.

وی افزود: با توجه به این‌که بیشتر مشاغل تحت تاثیر کرونا تعطیل شد و مردم برای حفظ سلامتی باید در خانه حضور می‌داشتند لذا افراد قابل توجهی به بافت فرش روی آوردند و به این دلیل تولید فرش استان افزایش یافته است.

تنزل از رتبه اول به رتبه سوم صادرات فرش در جهان

کامیابی با بیان این‌که کشور ایران همیشه در بحث صادرات فرش رتبه اول را داشته، تصریح کرد: اما برای اولین بار در 100 سال اخیر، سال گذشته رتبه صادرات فرش ایران بعد از هند و پاکستان به سوم تنزل پیدا کرد.

وی گفت: دلیل کاهش صادرات فرش ایران به دلیل شیوع بیماری کرونا به تنهایی نیست بلکه تحریم‌ها، سیاست‌های دولت، عدم‌مدیریت و سایر موارد باعث شده صادرات فرش ایران کاهش داشته باشد.

صادرات فرش ایران رو به افول

رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی در مورد صادرات فرش ایران، بیان کرد: چند سالی است که صادرات فرش ایران رو به افول است.

کامیابی عنوان کرد: در سال 1396 صادرات فرش از کشور بیش از 400 میلیون دلار بوده است.

وی اظهار کرد: در سال 1397 میزان صادرات فرش ایران به 240 میلیون دلار رسیده و در سال گذشته این عدد به 70 میلیون دلار کاهش یافته است؛ یعنی در سال گذشته نسبت به سال 96 میزان صادرات فرش ایران به یک هشتم رسیده است.

رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی گفت: در سه ماه ابتدای سال جاری میزان صادرات فرش کمتر از 20 میلیون دلار بوده که صادرات امسال تاکنون از سال قبل کمتر است.

درآمد کمتر از 50 هزار تومان برای هشت ساعت کار تولید فرش

رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی گفت: درآمد حاصل از بافت فرش، درآمد مناسبی برای مخارج زندگی نیست. در استان خراسان‌جنوبی اگر بافنده‌های فرش 8 ساعت کار مدام داشته باشند و یک مُقاط ببافند به طور میانگین بین 30 تا 50 هزار تومان در روز است که این رقم از نصف حداقل حقوق کمتر است.

کامیابی با بیان این‌که عمده فرش تولیدی استان صاداراتی است، خاطرنشان کرد: در پی کاهش صادرات فرش طبیعی است که تقاضا برای فرش کم باشد در حالی که تولید کم نشده است و این مسئله نیز باعث کاهش قیمت فرش و در نتیجه کاهش سطح درآمد بافنده‌های فرش می‌شود.

وی اظهار کرد: بخشی از مواد اولیه فرش از خارج وارد می‌شود و طبیعی است که قیمت مواد اولیه همراه با دلار افزایش داشته باشد. اما در کنار افزایش قیمت مواد اولیه قیمت فرش افزایش نداشته و این دلیل نیز باعث کاهش سطح درآمد بافنده فرش شده است.

رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی گفت: افزایش قیمت مواد اولیه و کاهش قیمت فرش مسئله‌ای است که باعث نگرانی و گلایه بافنده‌ها شده است.

کامیابی بیان کرد: بافنده فرش وقتی توانایی تامین مواد اولیه را در صورت گران بودن و کاهش قیمت فرش نداشته باشد به سمت شغل دیگری می‌رود اما در خراسان‌جنوبی شغل دیگری هم نیست که بافنده فرش به سمت آن برود و ناچار است در این شرایط با درآمد اندک به بافت فرش ادامه دهد.

وی با بیان این‌که در مورد قیمت مواد اولیه هیچ کار خاصی انجام نشده، اظهار کرد: کاری هم نمی‌توان انجام داد چراکه درصدی از مواد اولیه وارداتی است.

رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی تاکید کرد: دولت در بحث تأمین مواد اولیه با قیمت مناسب می‌تواند یارانه‌ای در نظر بگیرد اما متاسفانه نه‌تنها این کار را انجام نداده بلکه در مدیریت فرش هم کاری نکرده است.

کامیابی ادامه داد: مرکز ملی فرش که متولی فرش است و باید در شرایط تحریم دنبال بازاریابی برای فرش باشد، هیچ اقدامی انجام نداده است.

مدیریت فرش مدیریت فشلی است 

وی با بیان این‌که در حال حاضر مدیریت فرش مدیریت فشلی است، گفت: مرکز ملی فرش برای حمایت از بافنده در بحث تامین مواد اولیه، بازاریابی و ... توانایی انجام کاری را ندارد.

رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی گفت: در خراسان‌جنوبی 50 هزار بافنده فرش و 30 هزار دار قالی داریم و این استان استانی است که تعداد بافندگان فرش آن کاهش نداشته است.

از 50 هزار بافنده فرش خراسان‌جنوبی کمتر از 7 درصد بیمه هستند

کامیابی در خصوص بیمه بافنده‌های فرش، تصریح کرد: یکی دیگر از مشکلات بافنده‌های فرش، بیمه است و این مشکل نیز به بی‌تحرکی و بی‌برنامه‌گی مرکز ملی فرش ارتباط دارد.

وی اظهار کرد: برای بیمه بافنده‌های فرش باید 20 درصد سهم را دولت و 7 درصد حداقل حقوق را بافنده فرش پرداخت کند اما چند سالی می‌شود دولت سهم 20 درصد بیمه بافنده‌های فرش را پرداخت نکرده است و تامین اجتماعی نیز به دلیل عدم‌تخصیص اعتبار از سوی دولت از بیمه کردن بافنده‌های فرش امتناع می‌کند.

رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی بیان کرد: از بین 50 هزار بافنده فرش استان کمتر از 7 درصد بیمه هستند.

خراسان‌جنوبی یکی از مهمترین مناطق تولید فرش دنیا است

کامیابی عنوان کرد: خراسان‌جنوبی یکی از مهمترین مناطق تولید فرش دستباف کشور و حتی دنیا است که باتوجه به مشکلات موجود در بحث فرش میزان تولیدات فرش استان کاهش نداشته است.

وی خاطرنشان کرد: فرش خراسان‌جنوبی از نظر کیفیت، اصالت، ظرافت و هماهنگ بودن با سلیقه بازارهای هدف موقعیت ممتازی دارد اما بحث کرونا، تحریم و عدم‌بازریابی مناسب باعث شده که بازارهای سنتی فرش استان کاهش داشته باشد.

طرح‌هایی که بعد از گذشت 13 سال اجرایی نشد

رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی در مورد گلایه بافنده‌های فرش از وجود واسطه‌ها و سودبری آن‌ها از بافت فرش و عدم‌حمایت از بافنده‌ها از سوی اتحادیه فرش استان و مرکز ملی فرش، عنوان کرد: اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی 13 سال قبل طرحی برای حذف واسطه در بحث فرش ارائه داد که اگر اجرایی می‌شد تمام واسطه‌ها بین بافنده و مصرف کننده نهایی حذف می‌شد.

کامیابی بیان کرد: این طرح و چند طرح دیگر اتحادیه فرش استان در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد در سفرهای اول و دوم که به استان داشت ارائه و مصوب شد همچنین در دو سفر حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور فعلی به استان طرح‌ها به تصویب رسید اما تاکنون هیچ بودجه‌ای برای اجرایی‌شدن این طرح‌ها به استان اختصاص داده نشده است.

وی افزود: طبیعی است تاجر و دلال فرش دنبال سود خود و خرید فرش با قیمت پایین باشد.

رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی ضمن گلایه از عدم‌حمایت دولت‌ها از فرش دستباف، تصریح کرد: مسئولان تنها با شنیدن و دیدن طرح‌ها از طرح تعریف و تمجید می‌کنند اما در مرحله عمل و اختصاص اعتبار اقدامی انجام نشده است.

کامیابی به سفر دو سال قبل منصوری معاون اشتغال وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به استان اشاره کرد و افزود: این مسئول طرح‌های استان خراسان‌جنوبی را مشاهده کرد و مقرر شد به عنوان پایلوت در استان اجرا شود اما تاکنون هیچ اقدام عملی انجام نشده است.

وی بیان کرد: البته برخی اعتبارات در این خصوص برای استان در نظر گرفته و تخصیص داده می‌شود اما متاسفانه اعتبارات برای طرح‌های مصوب شده استفاده نشده و هدر می‌رود.

طرح‌هایی که معقول نیست

رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی به درخواست‌هایی که توسط برخی از مسئولان شهرستانی برای راه‌اندازی کارگاه‌های متمرکز بافت فرش مطرح می‌شود اشاره کرد و گفت: در شرایط موجود با توجه به کاهش صادرات فرش، افزایش تولید، مشکلات ناشی از کرونا و تحریم این درخواست‌ها معقول نبوده و توجیه ندارد.

کامیابی اظهار کرد: هر چه تولید فرش بیشتر باشد و تقاضا کمتر قیمت کاهش خواهد داشت.

وی تاکید کرد: راه‌اندازی کارگاه‌های دسته جمعی تولید فرش با مدلی که در شهرستان‌ها ارائه می‌شود نه تنها توجیه اقتصادی ندارد بلکه زیان‌ده است.

رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی تصریح کرد: متاسفانه گاهی شاهد صدور مجوز و ارائه تسهیلات به طرح‌هایی در خصوص کارگاه‌های تجمیعی فرش که توجیه اقتصادی ندارد هستیم که با توجه به شرایط موجود این گونه فعالیت‌ها به جز هدر دادن منابع و دادن اعتبار به عده‌ای خاص تاثیر دیگری ندارد.

آمارهای ساختگی

کامیابی به ارائه آمارهای ساختگی توسط برخی ادارات جهت دریافت تسهیلات اشاره کرد و گفت: مدیریت درستی در بحث ارائه اعتبار وجود ندارد و گاهی طرح‌هایی که توجیه و نیاز به اعتبار دارد اجرایی نشده اما در مقابل برای برخی آمارهای ساختگی اعتبار دریافت می‌شود.

برای صادرات نیاز به بازاریابی تخصصی داریم

وی در مورد ایجاد بازارهای جدید حمایتی از فرش خراسان جنوبی، تصریح کرد: عمده فرش استان صادر می‌شود و درصد بسیار کمی مورد استفاده داخل استان و کشور است لذا نیاز به ایجاد بازار حمایتی جدید نیست بلکه نیاز به بازاریابی تخصصی برای فرش استان و کشور داریم.

رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی خاطرنشان کرد: کشورهای هند و پاکستان برای صادرات و بازریابی فرش خود هزینه‌های زیادی انجام می‌دهند در صورتی که در خصوص صادرات فرش ایران به بحث بازاریابی توجه زیادی نمی‌شود.

کامیابی گفت: بخش عمده بافنده‌های فرش استان خویش‌فرما هستند و با تامین مواد اولیه نسبت به بافت فرش اقدام و پس از اتمام فرش را به فروش می‌رسانند.

دلایل کاهش صادرات فرش ایران

وی به دلایل اصلی مشکل صادرات فرش ایران اشاره کرد و افزود: تهیه فرش در کشورهایی مانند افغانستان، هند و پاکستان نسبت به ایران، به دلیل پایین بودن دستمزد نیروی کار ارزان‌تر است و در این صورت در بازار رقابت دست بالا را می‌گیرند.

رئیس اتحادیه فرش خراسان‌جنوبی ادامه داد: داشتن نیروی ارزان قیمت در کشورهای خارجی نسبت به ایران مربوط به سال‌های اخیر نیست بلکه از گذشته بوده اما در گذشته فرش ایران به دلیل برند و شناخته شده بودن در دنیا با قیمت بالاتر از فرش هند و پاکستان به فروش می‌رسید.

کامیابی اظهار کرد: تحریم و مقررات در نظر گرفته شده در تحریم‌ها در خصوص بازگشت ارز به کشور، عدم‌بازاریابی و هزینه برای بازار فروش توسط مرکز ملی فرش، مدیریت ضعیف و ... همه دلایلی است که باعث کاهش صادارت فرش ایران شده است.

وی عنوان کرد: در حال حاضر میانگین قیمت هر مترمربع فرش در استان با توجه به کیفیت و نوع از جمله ایلیاتی و شهری بافت از 700 تا دو میلیون و 500 هزار تومان است.

بنابراین گزارش؛ نیاز است مسئولان اقدامات مؤثری در زمینه بهبود وضعیت فروش فرش و همچنین رفع مشکلات بافندگان انجام دهند و با توجه به کیفیت بالای فرش خراسان جنوبی و مشکلاتی که در خصوص فرش استان وجود دارد، بافندگان خواستار پیگیری استاندار خراسان جنوبی تا رفع مشکل هستند.