اهمیت سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی
به گزارش خبرگزاری بسیج از آذربایجان شرقی، این سرمایه‌گذاری‌ها نه تنها در سطح تولید، بلکه در توسعه زیرساخت‌ها، استفاده از فناوری‌های نوین، بهینه‌سازی مصرف منابع و ارتقای توانمندی‌های کشاورزان نیز باید لحاظ شوند.
در چهار دهه گذشته، بخش کشاورزی ایران با موانع متعددی روبه‌رو بوده که به‌طور مستقیم بر سرمایه‌گذاری در این حوزه تأثیر گذاشته‌اند. این موانع عمدتاً به عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست‌محیطی بازمی‌گردند.
اولین مانع مهم، عدم ثبات اقتصادی و سیاست‌های مالی است. ایران در این مدت با تحریم‌های بین‌المللی، نوسانات ارزی و تورم بالا مواجه بوده است که موجب بی‌ثباتی در بازارها و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به بخش کشاورزی شده است. همچنین، سیاست‌های حمایتی ناپایدار و تغییرات مکرر در قوانین و مقررات، از جمله تغییرات در نرخ ارز، تعرفه‌ها و شرایط صادرات، مانع از برنامه‌ریزی بلندمدت و سرمایه‌گذاری‌های پایدار در بخش کشاورزی شده است.
کمبود زیرساخت‌های مناسب دومین مانع بزرگ است. بسیاری از مناطق کشاورزی ایران با مشکلاتی چون کمبود آب، ضعف در شبکه‌های آبیاری و فقدان انبارها و سردخانه‌های مناسب برای نگهداری محصولات روبه‌رو هستند. این مشکلات موجب افزایش هزینه‌های تولید و کاهش بهره‌وری می‌شود و در نتیجه سرمایه‌گذاران تمایلی به ورود به این بخش ندارند.
محدودیت‌های قانونی و اداری نیز به عنوان یکی دیگر از موانع سرمایه‌گذاری مطرح است. فرآیندهای پیچیده و طولانی دریافت مجوزهای لازم، عدم شفافیت در قوانین باعث شده‌اند که سرمایه‌گذاران نتوانند به‌راحتی وارد این بازار شوند و اطمینان خاطر برای سرمایه‌گذاری نداشته باشند.
مسائل زیست‌محیطی نیز تأثیر زیادی بر بخش کشاورزی ایران داشته است. تغییرات اقلیمی، خشکسالی‌های پی‌درپی و کاهش منابع آب زیرزمینی، مشکلات جدی برای کشاورزی به وجود آورده‌اند. این شرایط، با توجه به سرمایه‌گذاری‌های سنگینی که برای تأمین منابع آب و زیرساخت‌ها نیاز است، باعث شده که بخش کشاورزی ایران جذابیت کمتری برای سرمایه‌گذاران داشته باشد.
نیروی کار ناکافی و بی‌کیفیت در بخش کشاورزی، کمبود آموزش و ناآگاهی کشاورزان از روش‌های نوین و بهره‌وری پایین در برخی مناطق نیز از دیگر موانع سرمایه‌گذاری در این بخش به شمار می‌روند.
در نهایت، این عوامل باعث شده‌اند که سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی ایران در چهار دهه گذشته با موانع متعددی مواجه باشد و نتواند به طور کامل پتانسیل خود را در جهت رشد و توسعه اقتصادی کشور به کار گیرد.
برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی برای تحقق شعار سال در ۱۷ محور کلی؛
۱. توسعه و تسهیل فرآیندهای سرمایه‌گذاری: یکی از مهم‌ترین اولویت‌های وزارت جهاد کشاورزی، تسهیل در فرآیندهای قانونی و اداری برای جذب سرمایه‌گذاری است. این وزارتخانه در نظر دارد فرآیند صدور مجوزها، تخصیص زمین‌های کشاورزی و سایر مراحل مرتبط با سرمایه‌گذاری را ساده‌تر کرده و موانع موجود را از پیش روی سرمایه‌گذاران بردارد.
۲. حمایت از تولیدات پایدار و نوآورانه: وزارت جهاد کشاورزی برای جذب سرمایه‌گذاران در حوزه‌های نوین کشاورزی، از جمله کشت‌های گلخانه‌ای، کشاورزی دقیق، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در کشاورزی و تولید محصولات ارگانیک، برنامه‌های حمایتی گسترده‌ای در نظر دارد. این بخش‌ها پتانسیل بالایی برای رشد و ایجاد ارزش افزوده دارند و می‌توانند زمینه‌ساز توسعه پایدار بخش کشاورزی شوند.
۳- حمایت از سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها:
- توسعه روش‌های آبیاری نوین، یکپارچه‌سازی اراضی، توسعه مکانیزاسیون، توسعه کشاورزی حفاظتی، بهبود خاک، توسعه نیروی انسانی، توسعه فعالیت‌های آبخیزداری، توسعه باغ‌ها، و صنایع فرآوری.
اقای کاظم زاده/ جهاد کشاورزی:
۴- توسعه صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی:
- استفاده از تعرفه‌های گمرکی محصولات کشاورزی برای افزایش سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های بخش
۵- رفع محدودیت‌های توسعه سرمایه‌گذاری خطرپذیر:
- استفاده بیشتر از ظرفیت بورس و فرابورس برای جذب سرمایه‌گذاری خصوصی در بخش کشاورزی.
۶- حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری زیربنایی:
- تسهیل صدور مجوزها برای انواع شهرک‌های کشاورزی
۷- حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان:
- بومی‌سازی تولید و ارتقای کیفیت انواع کودهای کشاورزی و محرک‌های رشد گیاهی از طریق توسعه دانش فنی یا انتقال فناوری
۸- توسعه کشاورزی فراسرزمینی:
- برنامه‌ریزی برای تأمین کمبود محصولات راهبردی کشور مانند ذرت، دانه‌های روغنی و گوشت قرمز از طریق کشاورزی فراسرزمینی
۹- حمایت از توسعه نظام‌های بهره‌برداری کشاورزی دانش‌بنیان:
- تقویت کشاورزی دانش‌بنیان و یکپارچه‌سازی مدیریت فعالیت‌های کشاورزی
۱۰- توسعه صندوق‌های پژوهش و فناوری:
- ایجاد و توسعه صندوق‌های پژوهش و فناوری برای تسهیل به‌کارگیری فناوری‌های نوین در بخش کشاورزی
۱۱- حمایت از سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی و تکمیلی:
- نوسازی ماشین‌آلات و تجهیزات صنایع تبدیلی و تکمیلی با تأکید بر استفاده از ظرفیت شرکت‌های داخلی
۱۲- توسعه کشاورزی هوشمند و دیجیتال:
- افزایش به‌کارگیری فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، حسگرهای هوشمند، رباتیک، کلان‌داده‌ها و اینترنت اشیاء در کلیه مراحل تولید
۱۳- پشتیبانی از تحقیق و توسعه: برای بهره‌برداری بهینه از ظرفیت‌های کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی به طور ویژه از تحقیقات و توسعه فناوری‌های نوین کشاورزی حمایت می‌کند. این وزارتخانه با همکاری مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها، برنامه‌هایی را برای معرفی تکنولوژی‌های جدید و مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی و مشکلات اقتصادی در بخش کشاورزی فراهم خواهد کرد.
۱۴- تسهیل در دسترسی به منابع مالی و اعتباری: وزارت جهاد کشاورزی با همکاری بانک‌ها و نهادهای مالی مختلف، برنامه‌های متنوعی برای تسهیل دسترسی به منابع مالی از جمله تسهیلات بلندمدت،سایر ونهایی تأمین مالی غیرازتسهیلات بانکی و صندوق‌های حمایت از کشاورزی را در دستور کار قرار داده است. این اقدامات می‌تواند سرمایه‌گذاری در طرح‌های کشاورزی را برای تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران جذاب‌تر کند.
۱۵- توسعه زیرساخت‌ها و شبکه‌های توزیع: توسعه زیرساخت‌های کشاورزی یکی از ارکان اساسی جذب سرمایه‌گذاری در این بخش است. وزارت جهاد کشاورزی بر آن است تا با بهبود شبکه‌های آبیاری، زهکشی، جاده‌های دسترسی، سردخانه‌ها و سایر زیرساخت‌های کشاورزی، شرایط لازم برای افزایش تولید و کاهش هزینه‌های کشاورزان را فراهم آورد.
۱۶- حمایت از بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی: وزارت جهاد کشاورزی با هدف تسهیل در جذب سرمایه‌گذاری از بخش خصوصی، علاوه بر کاهش هزینه‌های اداری، مشوق‌های مالی برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در نظر گرفته است. این برنامه‌ها به منظور حمایت از توسعه صنایع تبدیلی، فرآوری محصولات کشاورزی و تقویت صادرات طراحی شده است.
۱۷- تقویت آموزش و مشاوره برای کشاورزان: برای اینکه کشاورزان بتوانند از فرصت‌های موجود به بهترین نحو استفاده کنند، وزارت جهاد کشاورزی برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌ای گسترده‌ای را در نظر دارد. این برنامه‌ها به کشاورزان کمک خواهند کرد تا با استفاده از تکنیک‌های نوین و به‌روز، بهره‌وری خود را افزایش دهند و در نتیجه زمینه‌های مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری فراهم آید.
این برنامه‌ها با هدف افزایش سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی، بهبود بهره‌وری و توسعه زیرساخت‌های این بخش طراحی شده‌اند.
برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی برای تحقق شعار سال ۱۴۰۴ "سرمایه‌گذاری برای تولید" بر مبنای تقویت زیرساخت‌ها، بهبود شرایط قانونی، توسعه فناوری‌های نوین و حمایت از بخش خصوصی استوار است. این برنامه‌ها به نحوی طراحی شده‌اند که نه تنها منجر به رشد تولید کشاورزی در کشور شوند، بلکه در جهت رشد اقتصادی پایدار، ایجاد اشتغال و بهبود معیشت کشاورزان نیز مؤثر واقع شوند.
در ادامه به ۲۰ راهکار برای رفع موانع سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی ایران به اختصار اشاره می‌کنم:
۱. تأمین منابع مالی مناسب: ایجاد صندوق‌های حمایتی برای تأمین مالی پروژه‌های کشاورزی و فراهم کردن تسهیلات برای کشاورزان.
۲. پیش‌بینی سیاست‌های پایدار: اتخاذ سیاست‌های بلندمدت و پایدار در بخش کشاورزی برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی.
۳. تقویت زیرساخت‌ها: بهبود زیرساخت‌ها مانند جاده‌ها، شبکه آبیاری، و انبارهای سرد برای کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری.
۴. تسهیل در صدور مجوزها: کاهش زمان و پیچیدگی‌های اداری در فرآیند صدور مجوزهای کشاورزی و صنعتی.
۵. حمایت از تحقیقات و فناوری‌های نوین: تشویق به تحقیق و توسعه در بخش کشاورزی و استفاده از فناوری‌های نوین مانند کشاورزی دقیق و هوش مصنوعی.
۶. کاهش هزینه‌های بیمه و حمایت از کشاورزان: افزایش پوشش بیمه‌ای برای محصولات کشاورزی و ارائه حمایت‌های بیشتر در برابر بحران‌ها.
۷. حذف موانع صادراتی: تسهیل فرآیند صادرات محصولات کشاورزی با کاهش تعرفه‌ها و اعمال سیاست‌های جدیددربازرگانی محصولات کشاورزی.
۸. ارتقای آموزش کشاورزی: ارائه آموزش‌های فنی و تخصصی به کشاورزان برای افزایش بهره‌وری و کیفیت تولیدات.
۹. حمایت از تولید پایدار و ارگانیک: ایجاد مشوق‌ها و سیاست‌هایی برای تولید محصولات ارگانیک و پایدار.
۱۰. بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری خارجی: ایجاد شرایط مناسب برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی در بخش کشاورزی، از جمله ایجاد مناطق آزاد تجاری.
۱۱. تقویت همکاری‌های بین‌بخشی: ایجاد همکاری‌های بین وزارتخانه‌ها و نهادهای مختلف برای تسهیل فرآیند سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی.
۱۲. برقراری شفافیت در بازار: ایجاد بازار شفاف و منظم برای خرید و فروش محصولات کشاورزی، که از نوسانات قیمت جلوگیری کند.
۱۳. توسعه آموزش و اطلاع‌رسانی به کشاورزان: تقویت اطلاع‌رسانی در خصوص بهترین شیوه‌های کشاورزی و استفاده بهینه از منابع.
۱۴. تشویق به استفاده از روش‌های آبیاری نوین: ارائه حمایت‌های مالی و فنی برای استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و دیگر روش‌های بهینه.
۱۵. توجه به تغییرات اقلیمی: طرح برنامه‌های ویژه برای مقابله با تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن بر بخش کشاورزی.
۱۶. حمایت از کشاورزی خرد: برنامه‌ریزی برای حمایت از کشاورزان کوچک و متوسط که نقش مهمی در تولیدات کشاورزی دارند.
۱۷. توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی: ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی مانند بسته‌بندی و فرآوری.
۱۸. بهبود روابط تجاری با کشورهای همسایه: تقویت روابط تجاری و صادرات محصولات کشاورزی به کشورهای همسایه با توجه به نیاز بازارها.
۱۹. افزایش سرمایه‌گذاری در بخش دامپروری: توجه ویژه به توسعه صنایع دامپروری و ارائه تسهیلات برای نوسازی واحدهای دامپروری.
۲۰. توجه به اقتصاد مقاومتی: ترویج تولیدات داخلی و جلوگیری از وابستگی به واردات محصولات کشاورزی، که می‌تواند به افزایش خودکفایی و کاهش آسیب‌پذیری بخش کشاورزی کمک کند.
اکبر فتحی
معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی
